Vorig jaar verscheen het boek “Je brein de baas” van de hand van de neuropsycholoog prof. André Aleman van de Rijksuniversiteit in Groningen. Hij probeert met zijn boeken de resultaten van wetenschappelijk onderzoek te populariseren. Eerder had ik om begrijpelijke redenen al zijn boek “Het seniorenbrein” gelezen. Zijn met wetenschappelijk onderzoek onderbouwde stelling dat een ouder brein stressbestendiger is dan een jong brein en beter kan omgaan met complexe situaties bemoedigde me uiteraard zeer. Aleman is één van die neurowetenschappers die hun wetenschappelijk werk dichter bij de mensen wil brengen. Wie kent niet zijn collega prof. Erik Scherder, die regelmatig met zijn hersenmodelletje te zien in De Wereld Draait Door? Aleman is minder bekend, maar dat komt misschien omdat hij niet in Amsterdam, maar ‘helemaal’ in Groningen woont. Of misschien is hij ook wel minder charismatisch of narcistisch. Er zal vast wel een neuropsychologische oorzaak voor zijn.
Ik ben niet gek
Hoe dan ook, “Je brein de baas” is een aardig boek. De drive van Aleman is om een tegenwicht te bieden na het accent dat de laatste jaren is komen te liggen op het reductionistische mensbeeld van o.a. prof. Dick Swaab van het boek “Wij zijn ons brein”. De betekenis van Swaab is dat hij overtuigend aantoont, dat ons gedrag grotendeels bepaald wordt door het functioneren van ons brein zoals dat in de baarmoeder en de eerste jaren gevormd is en dat we daar maar verdraaid weinig invloed op kunnen uitoefenen. Dat is bijvoorbeeld een troost voor depressieve mensen (‘ik ben niet gek’) en een aansporing voor zwangere moeders om niet te roken en te drinken. Veel patiënten zijn hem dankbaar dat hij erg positief is over medicatie en neurologische ingrepen, nadat ze misschien jarenlang allerlei psychotherapieën hebben gevolgd zonder resultaat.
Als een dirigent
Aleman wil een tegenwicht bieden voor bepaalde aspecten van Swaabs werk. Want bij Swaab blijft er maar erg weinig over van een vrije wil en van de mogelijkheid om zelf ongewenst gedrag te veranderen en daar heeft Aleman moeite mee. Ik ook. Aleman: ‘Ik denk dat het anders is. Bewuste bedoelingen zijn van belang voor ons gedrag. Met bewust denken kunnen we onze handelingspatronen beïnvloeden en controleren’.
Met ons bewuste denken – misschien maar 10% van ons brein - kunnen we in belangrijke mate de rest van ons brein aansturen, zoals een dirigent een orkest: je brein de baas. Het hersenonderzoek van de laatste jaren laat volgens Aleman zien hoe dat werkt. En vanuit de praktijk van alledag noemt hij als voorbeeld overtuigende resultaten van Mindfulness. Wanneer religieuze opvattingen een rol spelen kunnen die volgens hem nog sterker zijn.
Coaching
Als coach spreekt Aleman mij aan. Dat (gezonde) mensen kunnen veranderen doordat ze zich bewuster worden van hun denken en de verantwoordelijkheid nemen om hun denken te veranderen en in te zetten in de richting van de gewenste verandering is de basis voor coaching. En het is mooi als de neurowetenschappen dat bevestigen. Het is niet voor niets dat Stephen R. Covey graag citeert: ‘Tussen stimulus en respons bevindt zich een ruimte. In die ruimte ligt onze vrijheid en ons vermogen om onze respons te kiezen. In onze respons ligt onze groei besloten’. Het is de vrijheid tot ‘omdenken’. Of nog anders gezegd de vrijheid tot ‘vernieuwing van ons denken’. Zo noemt de Bijbel dat. Ons denken is te managen. Het succes van Mindfulness toont dat aan. Je kunt er gelukkiger door worden en een leuker leven krijgen. Maar wil je nog meer en bijvoorbeeld je gedrag een beetje meer laten lijken op dat van Jezus, die een hele Bergrede hield over omdenken en er ook naar leefde, dan kan dat zeker ook. Want denkmanagement is te goed voor het geluk alleen.
Op https://www.geloofenwetenschap.nl/index.php/videoaudio/item/383-andre-aleman-zijn-wij-ons-brein.html is een aardig filmpje met Aleman te vinden.
